Konya Apartman Yapılarında Mekânsal Organizasyonunun Değişimi: Space Syntax Yaklaşımıyla Bir Analiz

Elif Şen

doi:https://doi.org/10.69992/0.2025.10

Elif Şen, Bilgehan Yılmaz

Yıl : 2025
Cilt : 2
Sayı : 1
Sayfa : 43-64

DOI : https://doi.org/10.69992/0.2025.10

Ait olduğu yerin ekonomik olanakları, sosyo-kültürel değerleri ve ihtiyaçları gibi faktörlerle şekillenen konutlar, zaman içinde bu faktörlerdeki değişimlerden etkilenerek kendileri de değişim ve dönüşüme uğramaktadır. Türkiye'de cumhuriyetin ilanından sonra kentlerde yaşayan nüfusun ve konut ihtiyacının artması, apartmanların yeni bir konut tipolojisi olarak ele alınmasına yol açmıştır. Özellikle ekonomik ve sosyo-kültürel alanlarda yaşanan gelişmeler, toplumsal yaşamda birçok faktörün değişmesine neden olmuştur. Türkiye’de özellikle 1950’li yıllardan itibaren kırsal kesimden kentlere yönelen yoğun göç hareketiyle birlikte apartmanlar, hızla artan nüfusun barınma ihtiyacını karşılamak için yaygın bir çözüm haline gelmiştir. Ancak bu yapı formunun yaygınlaşması, yalnızca ekonomik gerekçelere dayanmamış, aynı zamanda değişen yaşam tarzları, aile yapıları ve sosyal ilişkilerle de doğrudan bağlantılı olmuştur. Geleneksel konutlarda gözlemlenen çok nesilli yaşam biçimi yerini çekirdek aile yapısına bırakırken, bu değişim apartman planlamasında da etkisini göstermiştir. Bu bağlamda apartmanlar, sadece konut birimi olarak değil, aynı zamanda sosyal değişimin ve kentleşme dinamiklerinin mekânsal temsilleri olarak değerlendirilmelidir. Dolayısıyla ilk apartmanların inşasından günümüze kadar geçen süre zarfında apartmanların mekânsal organizasyonunda da değişimler meydana gelmiştir. Çalışma kapsamında, ilk apartmanın inşa edildiği 1937 yılından, apartmanların yerini lüks sitelere bıraktığı 2015 yılına kadar Konya'da inşa edilen apartmanlardan seçilen 8 tanesi, plan tipolojileri ve mekânsal kurguları esas alınarak graf yöntemi ve mekânsal dizim yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu çalışma, Türkiye’de modernleşme süreciyle birlikte gelişen apartman konut tipolojisinin tarihsel evrimini, Konya kenti örneği üzerinden mekânsal dizim (space syntax) yöntemiyle sistematik olarak analiz etmektedir. Literatürde, konut tipolojilerindeki dönüşüm genellikle sosyolojik ya da tarihsel bağlamda incelenmişken, bu çalışma mekânın biçimsel, işlevsel ve sentaktik düzeyde sayısal verilerle okunmasını sağlayarak önemli bir yöntemsel boşluğu doldurmaktadır.

Atıf yapmak için : Şen, E. & YılmazB. (2025). The change of spatial organization in Konya apartment buildings: an analysis with space syntax approach. Thinking of Urban Decoding Journal (TUDEJ), 2(1),43-64. https://doi.org/10.69992/0.2025.10

Açıklama : Yazarların hiçbiri, bu makalede bahsedilen herhangi bir ürün, aygıt veya ilaç ile ilgili maddi çıkar ilişkisine sahip değildir. Araştırma, herhangi bir dış organizasyon tarafından desteklenmedi.Yazarlar çalışmanın birincil verilerine tam erişim izni vermek ve derginin talep ettiği takdirde verileri incelemesine izin vermeyi kabul etmektedirler. None of the authors, any product mentioned in this article, does not have a material interest in the device or drug. Research, not supported by any external organization. grant full access to the primary data and, if requested by the magazine they agree to allow the examination of data.

Konya Apartman Yapılarında Mekânsal Organizasyonunun Değişimi: Space Syntax Yaklaşımıyla Bir Analiz, Araştırma Makalesi,
2025, Vol. 2 (1)

Geliş Tarihi : 03.06.2025, Kabul Tarihi : 27.08.2025 , Yayın Tarihi : 29.09.2025